Filmat: Premju EDEN

Opportunitajiet

L-ekonomija ta' pajjiżna għaddejja minn żmien ta' bidla. B'Malta fl-Unjoni Ewropea, bl-ewro fl-idejn u b'opportunità unika biex pajjiżna jagħmel il-qabża fil-kwalità sabiex ilkoll ingawdu mill-istess livell ta' għajxien ta' popli oħra Ewropej, dan tagħna huwa żmien ta' opportunitajiet.

Huwa ż-żmien li fih qed niġu mistiedna mill-pajjiżi sħabna fl-Unjoni Ewropea sabiex nimxu 'l quddiem, insaħħu l-infrastruttura tagħna, inħarrġu lill-ħaddiema u nħejju bażi soda biex fuqha, fis-snin li ġejjin, inkomplu nibnu pajjiż ekonomikament b'saħħtu, li joffri liċ-ċittadini tiegħu ħajja aħjar. Huwa ż-żmien li fih in-negozjant iż-żgħir qed jiġi offrut għajnuna sabiex ikabbar l-operat tiegħu. U bis-self employed fiċ-ċentru ta' l-ekonomija Għawdxija, ma nistgħux ma nkunux ta' pont bejnhom u l-opportunitajiet li qed jistennewhom.

L-ispirtu imprenditorjali fin-negozjant Għawdxi qatt ma kien nieqes. Kellna u għad għandna stejjer ta’ suċċess. Stejjer ta' imprendituri Għawdxin li mix-xejn ħolqu negozji kbar, kemm f'Malta u anke f'pajjiżi oħra fejn emigraw. Illum, f'Għawdex, għandna self employed b'iżjed klijenti f'Malta milli f'Għawdex. Għandna imprendituri żgħar li saħansitra qed jesportaw. Għandna negozjanti li qed jisfruttaw il-potenzjal ta' l-internet biex ibiegħu l-prodotti tagħhom barra minn xtutna. Għandna ekonomisti, esperti tas-swieq finanzjarji, li minn Għawdex jistgħu joperaw b'suċċess. U jeħtieġ li nkunu qribhom - negozjanti, imprendituri u self employed Għawdxin. Mhux biss biex niffaċilitaw il-proċess li permezz tiegħu jistgħu jakkwistaw fondi minn barra, imma biex nisimgħu l-ideat tagħhom u ngħinuhom jagħmluhom realtà.

Fil-ftit snin li għaddew diġà rajna eżempji ta' negozjanti u self employed li ma qagħdux jistennew iż-żmien jgħaddi u bdew jaħtfu l-opportunitajiet biex ikabbru l-operat tagħhom, jitgħallmu ħiliet ġodda u jippreparaw biex jagħmlu suċċess f'ambjent iżjed kompetittiv. Però dan għadu biss il-bidu għaliex il-bażi għadha qed tinbena. Għad fadal ostakli x'naqbżu. Għad fadlilna noffru post adattat lil bosta self employed li jixtiequ jkabbru l-operat tagħhom u m'għandhomx fejn. Għad nistgħu nerġgħu nagħtu ħajja liż-żona industrijali tagħna billi nikkonvertu partijiet minnha f'workshops, call centres u negozji oħra innovattivi, sostenibbli u li jagħmlu sens għal gżira bħal tagħna. L-istess japplika għas-settur ta' l-artiġġjanat, li kull ma jmur dejjem qed jikber. Għandna negozjanti żgħar li jbiegħu l-artiġġjanat tagħhom u li qed jistennew li jkollhom post xieraq minn fejn jaħdmu u jbiegħu l-prodotti tagħhom. Fuq kollox, għandna nieħdu ħsieb kull investitur Għawdxi li lest jinvesti flusu fil-gżira li fiha jgħix. Minflok ma nħallu l-ostakli jinġemgħu quddiemhom, għandna naqbżuhom magħhom sabiex niżviluppaw iżjed kummerċ sostenibbli, li jixraq lill-gżira tagħna.

Fl-istess kategorija tas-self employed, però bi sfidi differenti, għandna lil dawk involuti fis-settur agrikolu. Għalihom, f'Għawdex, hemm futur għaliex il-prodott agrikolu Għawdxi għandu post ċentrali fil-viżjoni tagħna għal turiżmu ta' kwalità. Lukandi u ristoranti għandhom jingħataw biżżejjed raġunijiet sabiex jagħżlu l-prodott Għawdxi u jisfruttaw il-potenzjal tiegħu. It-turist ta' kwalità jfittex ir-riċetti lokali, l-inbid lokali u l-ingredjenti lokali. L-agrituriżmu, fejn it-turist jitniżżel fl-għelieqi tagħna biex jesperjenza l-ħajja fl-għelieqi, jista’ jibdel il-ħajja ta' ħafna mill-bdiewa tagħna. L-agrituriżmu qed jiżviluppa mad-dinja kollha u qed isir fost l-akbar setturi turistiċi. It-turist qed jiskopri s-sbuħija li jimxi fl-għelieqi, li jgħin lil bidwi jaqta' l-frott u l-ħxejjex tiegħu, li jitgħallem iżjed dwar il-biedja u jistenna b'ħerqa biex filgħaxija jiekol il-prodott lokali misjur. U jieħu miegħu, fi tmiem il-btala, l-għasel, iż-żejt, il-kappar, it-tadam, il-melħ u l-ħwawar tal-post li jkun żar. Ma nistgħux ma nisfruttawx potenzjal bħal dan. L-istess bħall-agrituriżmu, it-turżimu tas-sajd jista' joffri lill-ftit sajjieda full time li fadal f'Għawdex sors ieħor ta' dħul innovattiv. Fuq kollox għandna nagħmlu aċċessibbli għall-bdiewa tagħna l-aħjar teknoloġija ġdida u metodi ta' ħidma innovattivi. Għandna nġibu esperti - anke minn barra - u nniżżluhom fl-għelieqi tagħna biex naraw x'potenzjal moħbi għad jista' jiġi sfruttat. Sabiex il-bdiewa tagħna jevitaw problemi li għalihom diġà hemm soluzzjoni. U biex jikkumplimenta dan kollu, għandna nħeġġu lill-poplu tagħna jagħżel il-prodotti ta' kwalità lokali - iżjed ġenwini, iżjed friski ... iżjed tagħna.

Il-viżjoni tagħna għal Għawdex jeħtieġ li tinkludi lil kulħadd u s-self employed, in-negozjanti ż-żgħar, l-artiġġjana u dawk kollha involuti fis-settur ta' l-agrikoltura, għandhom ikunu fil-qalba tagħha. Is-suċċess ta' gżiritna jiddependi wkoll mis-suċċess tagħhom.

Chris Said f'Reporter

Proġetti

Fuq Net TV

Karnival 2008

Il-karnival huwa l-aktar avveniment xitwi li jattira turiżmu lejn Għawdex. Madwar tradizzjoni antika li ħallewlna missirijietna, fin-Nadur ta' kull sena qed norganizzaw programm ta' attivitajiet li jiġbdu eluf ta' nies u li jagħmlu lil-lokalità tagħna tabilħaqq belt ċkejkna tal-karnival. Il-festi din is-sena jibdew kmieni - nhar il-Ġimgħa 25 ta' Jannar - u jibqgħu sejrin sa nhar it-Tlieta 5 ta' Frar. Għall-ewwel darba wkoll qed nippreżentaw, flimkien mal-Ministeru tat-Turiżmu, rock festival internazzjonali ta' tlett ijiem, bis-sehem ta' bosta gruppi rock, fosthom il-grupp Ingliż The Yardbirds, il-grupp popolari Svizzeru Krokus u l-grupp Kanadiż Coal.

F'isem sħabi fil-Kunsill Lokali u f'isem il-poplu kollu tal-lokalità, huwa ta' pjaċir tiegħi li nistieden lilek, lil familtek u lil ħbiebek biex tiġu tiċċelebraw magħna. Ħejjejna attivitajiet li jolqtu lil kulħadd u li għandhom jgħaqqduna f'ċelebrazzjoni waħda kbira. Għal programm dettaljat żur is-sit nadur.gov.mt.

Nittama li narawk in-Nadur.

Sfidi ġodda. Żmien eċċitanti.

Jiġu mumenti matul is-sena li jġiegħluk tapprezza iżjed dak li verament huwa importanti fil-ħajja. L-għożża fil-familja, is-saħħa, l-imħabba, ir-rispett... U fl-aħħar mill-aħħar huwa dak li jrid il-poplu tagħna. Li jkollu xogħol biżżejjed biex jgħix ħajja trankwilla. Li jmur lura d-dar wara jum xogħol sodisfatt li għamel xi ħaġa produttiva, li kkontribwixxa b'xi mod għas-soċjetà li fiha jgħix u li permezz tagħha jista' jgawdi lil familtu u jgħix ħajtu kif jixtieq. Li jkollu s-servizzi tas-saħħa li għandu bżonn biex jieħu ħsieb saħħtu u saħħet l-għeżież tiegħu. Li jara lil uliedu jitgħallmu dak li hu ma kellux opportunità jitgħallem. Li jarahom jikbru u jsiru rġiel u nisa ta' rispett. Li jgħix ħajtu mingħajr ostakli żejda, waqt li jgawdi l-ambjent ta' madwaru u jara li ulied uliedu ser ikunu jistgħu jgawduh kif qed igawdih hu. U huwa dan li l-poplu jitlob minnha l-politiċi. Ma jagħżilnix biss biex naġixxu f'ismu u nirrappreżentawh. Jagħżilna fuq kollox biex immexxuh. Għax fil-pjan tagħna jkollu fiduċja u fil-kompetenza tagħna ma jiddubitax. U b'tali responsabbiltà huwa dmir tagħna li nħarsu fit-tul. Li nimxu bi pjan. Li ma nagħmlux l-iżball u nħarsu biss lejn il-gwadann instantanju imma li nibnu u npoġġu fis-seħħ pjan sostenibbli, li l-frott tiegħu jitgawda għal snin twal.

U huwa bi pjan bħal dan li lil Għawdex nistgħu nagħmluh gżira mudell għal reġjuni oħra madwar il-Mediterran. Għax Għawdex huwa differenti minn kull post ieħor u hija r-responsabbiltà tagħna li bil-politika tagħna mhux biss inżommu din id-distinzjoni imma nisfruttawha biex nagħmlu suċċess. Għadna fil-ħin li nagħmlu lil gżiritna gżira sostenibbli, li toffri xogħlijiet ġodda u attraenti lil kull min jixtieq jaħdem, filwaqt li tikkonserva dak li jagħmilha dak li hi. Ma nistgħux, għall-gwadann instantanju, nibdlu lil Għawdex f'sempliċi resort turistiku miżgħud bil-bini bħal ma ssib fil-kosta ta' ħafna pajjiżi oħra Mediterranji. Lil Għawdex nistgħu nagħmluh ħafna iżjed minn hekk jekk niffukaw fuq dak li jagħmlu uniku. Jekk niftakru li fuqu għandna l-eqdem binjiet magħmula mill-bniedem li fadal fid-dinja. Li fuqu ssibilna tradizzjonijiet, festi, mod ta' għajxien u rutini li jnessuk postijiet oħra. Li l-istorja tiegħu tmur lura eluf ta’ snin u li l-kultura tiegħu hija ħajja daqs qatt qabel. F'dinja globalizzata, fejn tmur fejn tmur ta' spiss se ssib affarijiet simili, it-turist ta' kwalità qed ifittex postijiet li għarfu jżommu l-identità tagħhom u li joffrulu pakkett esklussiv, li ma jista' jsib imkien iehor. Li joffrulu attivitajiet li ma jinsihomx malajr u li permezz tagħhom il-popolazzjoni lokali taqla' għajxien tajjeb u tippriserva dak li jagħmilha differenti. Hija din l-isfida li għandna quddiemna u hija sfida mill-iżjed eċċitanti. Għax issa li pajjiżna sab postu fil-familja Ewropea u l-poplu tagħna qed juża l-istess munita bħal miljuni ta' Ewropej, wasal iż-żmien għall-pass li jmiss. Li nimmiraw fil-għoli biex nilħqu livelli ta' eċċellenza u li jissarrfu f'iżjed xogħol u fi kwalità ta' ħajja aħjar għal familji kollha tagħna.

Il-pjan tagħna għandu jinkludi li lil Għawdex nagħmluh mudell ta' kif għandha titħaddem gżira li tgawdi mix-xemx tul is-sena kollha. Gżira li tisfrutta l-potenzjal ta' l-enerġija rinnovabbli. Gżira li fiha jonqsu l-kontijiet tad-dawl u jiżdiedu l-pannelli solari fuq il-bjut tad-djar tagħna. Gżira b'sistema ta' trasport pubbliku efficjenti, irħis, li ma jniġġisx u li jaqdik. Gżira b'lukandi u stabbilimenti ekoloġiċi li joffru xogħlijiet attraenti u servizzi ta' kwalità li ma ssibhom imkien ieħor. Gżira b'kalendarju kulturali annwali rikk, mifrux fuq is-sena kollha u li jattira turiżmu ta' kwalità. Gżira li tospita avvenimenti internazzjonali - konferenzi, festivals, training camps u opportunitajiet ta' riċerka għal studenti u professjonisti barranin. Gżira li niesha jkollhom l-għodda li għandhom bżonn biex jimxu 'l quddiem u biex iħossuhom kburin bil-kisbiet tagħhom u jiġbdu lkoll ħabel wieħed. Gżira li għalkemm fiżikament maqtugħa minn postijiet oħra, toffri l-aqwa servizzi ta' trasport għal niesha u għal dawk li jridu jżuruha. Fuq kollox gżira li tattira l-investiment - barrani u lokali - u li toffri lill-investituri pakkett attraenti: ħaddiema mħarrġa, bieżla, entużjasti u li jitgħallmu malajr, gżira bilingwi fil-familja kbira Ewropea, kondizzjonijiet eċċellenti ta' għajxien, settur tas-servizzi effiċjenti u sigurtà finanzjarja.

Il-miri huma għolja u min hu ċiniku jista' jitbissem u joqgħod lura. Imma f'mumenti bħal dawn m'hemmx post għal min ipoġġi l-limitajiet qabel il-potenzjal. Żmien eċċitanti jitlob nies entużjasti. Bħal kull vjaġġ ieħor twil, dan tagħna jibda b'pass ċkejken. B'ħarsitna ffukata biss 'il quddiem. Ejja nxammru l-kmiem. Ejja nibdlu lill-gżira tagħna. Ejja noħolqu xogħol għal min m'għandux u xogħlijiet aħjar għal dawk li jixtiequ jkomplu javvanzaw, mingħajr ma npoġġu f'riskju s-sbuħija ta' gżiritna. Ejja noffru liż-żgħażagħ u lill-ħaddiema tagħna sfidi ġodda. Fuq kollox, ejja nemmnu fil-potenzjal tagħna u nitilqu għal dan il-vjaġġ. Bħas-soltu, iċ-ċiniċi jiġu jiġru biex jilħquna hekk kif jirrealizzaw li din tagħna, wara kollox, ma kenitx ħolma imma pjan li, bil-mod il-mod, qed isir realtà.

Entużjażmu

Kull ma jmur iżjed tiltaqa' ma' nies li ma jħossux li huma ta' partit jew t'ieħor. Xejn ġdid. Taqta' barra ftit eċċezzjonijiet żgħar, f'kull pajjiż modern iżjed ma jgħaddi ż-żmien iżjed qed tikber dik il-parti tal-popolazzjoni li ma tappartjeni għall-ebda partit politiku. Iżjed qed jiżdiedu dawk in-nies li jħossuhom skomdi meta xi ħadd ipoġġihom f'kaxxa jew idendlihom tikketta m'għonqhom. Iżjed qed joktru dawk in-nies li jridu jinħelsu minn irbit biex ikunu jistgħu jħarsu lejn l-affarijiet mill-bogħod u l-għażliet tagħhom jagħmluhom b'moħħhom iżjed milli b'qalbhom. Fuq kollox tiela' ġenerazzjoni ġdida li trid li l-politiku jħeġġiġha biex taħseb u mhux jgħidilha kif għandha taħseb. Nieħu gost immens niltaqa' ma' nies bħal dawn, li bid-destin tal-pajjiż f'idejhom jistħoqqilhom l-ikbar rispett. U huwa fl-interess ta' kull politiku u ta' kull min għandu għal qalbu s-sistema demokratika ta' pajjiż li jara li din il-faxxa ta' nies tikber u tinfirex. Hija din il-kategorija ta' nies li tiggarantixxi riflessjoni u li għandha tixpruna lilna l-politiċi biex nirbħuha bil-fatti u bl-argumenti. B’xejn iżjed. Fuq kollox għandha tkun din il-parti tal-popolazzjoni li lill-partit li biddel lil Malta u li b'enerġija ġdida lest ikompli jmexxiha 'l quddiem - terġa' tafdah bit-tmexxija tal-pajjiż.

Għax konvint li kulħadd jista' jifhem li dan tagħna huwa żmien eċċitanti. Żmien ta' opportunitajiet kbar, li fih pajjiżna qed jagħmel il-qabża fil-kwalità li lkoll kemm aħna xtaqna. Dak li sa ftit snin ilu kien hemm min ħaseb li kien irraġġunġibbli jew li m'aħniex b’saħħitna biżżejjed biex naffrontawh, illum sar realtà. Il-mewġa li ħaddieħor beża' li se tkaxkarna, irkibniha u mexjin 'il quddiem. U filwaqt li qed niksbu r-rispett ta' popli oħra, ilkoll kemm aħna qed ingawdu minn livell ta' għajxien aħjar milli qatt kellna. U żmien bħal dan jitlob biss tmexxija enerġetika, li minflok ma tieqaf quddiem l-ostakli, tibdilhom fi sfidi. Minflok ma tibża' u tiddubita, tara l-potenzjal ta' niesha u timmira fil-għoli biex b'entużjażmu timxi 'il quddiem. Kien dan il-ħsieb tiegħi meta ftit tal-ġimgħat ilu kont il-Portugall biex l-Unjoni Ewropea tippremja lin-Nadur bħala waħda mill-aqwa għaxar destinazzjonijiet rurali emerġenti fl-Ewropa. Ikkonvinċejt ruħi iżjed minn qatt qabel li l-potenzjal tagħna huwa kbir.

U l-ikbar potenzjal li għandna jinsab fina l-Maltin u l-Għawdxin. Fil-ħaddiema tagħna nisa u rġiel. Fiż-żgħażagħ mimlija ideat u entużjażmu. U meta l-entużjażmu taqsmu ma' ħaddieħor, jirdoppja. Hekk rajna fil-Kunsill Lokali tan-Nadur meta ftaħna l-bibien beraħ għal kull min kellu x'joffri. Għal kull min ħass li jista' jgħin. Għal kull min nibtitlu idea. Għal kull min ma kellux ideat imma xtaq jaħdem biex l-idea ta' ħaddieħor tirnexxi. U ġbidna ħabel wieħed. Fassalna miri għolja - forsi ogħla milli qatt ħsibna li stajna nilħqu. Imma f'temp ta' ftit snin kulħadd ra l-bidla sseħħ. Għax wara li lestejna dak li l-iżjed kien meħtieġ - toroq, sistemi ta' traffiku, indafa u organizzazzjoni - dorna għal potenzjali moħbija. Fejn kien hemm għelieqi mhux maħduma, imlejnihom siġar. Fejn kien hemm widien mimlija frott, niżżilna t-turisti jimxu fihom biex jammiraw dak li jagħmel lil Għawdex meraviljuż. Fejn kien hemm it-talent, kxifnieh u ħeġġiġnieh. Fejn kien hemm fortifikazzjonijiet, irrestawrajnihom. Fejn kellna xi ħaġa differenti minn ta' ħaddieħor - irreklamajniha. Għamilna l-karnival tan-Nadur l-akbar avveniment xitwi f'Għawdex. Ġibna għadd ta' konferenzi minn barra, fosthom dik tal-Federazzjoni Ewropea tal-Bliet tal-Karnival, li bis-saħħa tagħna għamilna l-karnival tagħna magħruf madwar l-Ewropa. Kellna postijiet mitluqa li bdilnihom fi playing fields, ġonna u beleveders, b'veduti mill-isbaħ. Ħloqna avvenimenti annwali, apparti l-karnival, li jattiraw eluf ta' nies. Għinna lill-istudenti tagħna jitgħallmu iżjed. Investejna fil-kotba, fl-edukazzjoni, it-tagħlim u l-isport. Ksejna l-grawnds tal-futbol tal-lokalità bil-ħaxix artifiċjali biex nattiraw iżjed tfal u żgħażagħ lejn l-isport. Naddafna l-bajjiet u żidna l-faċilitajiet għal dawk li jkunu qed igawduhom. Bnejna ħbiberiji ma' lokalitajiet oħra Ewropej b'ġemellaġġi u assoċjazzjonijiet u ħtafna kull opportunità li relazzjonijiet transkonfini bħal dawn iġibu magħhom. Fuq kollox ħadna inizjattivi li permezz tagħhom akkwistajna iżjed minn 200,000 ewro mill-Unjoni Ewropea, li minnhom qed igawdi l-poplu kollu. Sfruttajna kull potenzjal li kellna u bi programm serju u bl-involviment ta' kulħadd, inawgurajna proġett wieħed wara ieħor. U dan kollu grazzi għall-entużjażmu li ttrasferejna lill-poplu biex iħossu parti minn programm ta' ħidma. Il-lista ta' dak li fadal isir hi twila u ambizzjuża. Imma bl-entużjażmu u b'rieda soda minn dawk li se jkunu jiffurmaw il-Kunsill Lokali li jmiss, persważ li l-bidla tkompli.

Nemmen li dak li għamilna fin-Nadur jista' jsir f'Għawdex kollu biex lill-gżira tagħna nagħmluha mudell għal reġjuni oħra Ewropej. Huwa mument importanti għal Għawdex għax filwaqt li jrid iwettaq il-bidla li nixtiequ - ma jistax ipoġġi f'riskju dak li jagħmlu uniku. Huwa bilanċ delikat - bejn il-ħarsien ta' dak li jagħmel lil gżiritna post meraviljuż u l-progress li lkoll nixtiequ. Bilanċ li mhux biss jeħtieġ jinżamm imma li għandu jkun is-sigriet għas-suċċess tal-gżira tagħna. Nemmen li iżjed ma jkunu n-nies li tabilħaqq jirriflettu dwar l-importanza ta’ dan il-mument fl-istorja tagħna, iżjed ser tkun ċara l-għażla tal-poplu.